Not : Bu yazı www.wikipedia .org ’dan alınmıştır.
Nobel Kimya Ödülü, Alfred Nobel‘in mirası üzerine Nobel Vakfı tarafından organize edilen ve her yıl, kendisinin ölüm yıl dönümü olan 10 Aralık günü Stockholm‘de gerçekleştirilen Nobel Ödülleri töreninde, kimyanın çeşitli alanlarında faaliyet gösteren kişilere verilir. İsveç Kraliyet Bilimler Akademisinin belirlediği beş akademi üyesinin oluşturduğu bir komite tarafından seçilen kazanan kişiler,[1] birer madalya ve diplomanın yanı sıra, zaman içerisinde değişiklik gösteren para ödülünün de sahibi olur.[2]
1901’den beri verilen Nobel Kimya Ödülü’nde, 1958 ve 1980’de ödülü kazanan Frederick Sanger, birden fazla kez ödülü kazanan ilk ve tek isim oldu. 1916, 1917, 1919, 1924, 1933, 1940, 1941 ve 1942 yıllarında ödül verilmezken dokuz kez ise bir yıl gecikmeli olarak takdim edildi. 1914 yılında Nobel Fizik Komitesi, o yıl için ödülün verilebilmesi için gereken kriterleri hiçbir adayın sağlamadığına hükmederek ödül vermedi ancak ertesi yıl ödülün verildiği Theodore Richards, 1914’teki ödülü almış olarak kabul edildi. Aynı durum 1918’deki ödülü 1919’da alan Fritz Haber, 1920’deki ödülü 1921’de alan Walther Nernst, 1921’deki ödülü 1922’de alan Frederick Soddy, 1925’teki ödülü 1926’da alan Richard Zsigmondy, 1927’deki ödülü 1928’de alan Heinrich Wieland, 1938’deki ödülü 1939’da alan Richard Kuhn, 1943’teki ödülü 1944’te alan George de Hevesy ve son olarak 1944’teki ödülü 1945’te alan Otto Hahn tarafından da yaşandı. Vatandaşı oldukları Nazi Almanyası hükûmeti tarafından ödülü almalarına izin verilmeyen 1938 kazananı Otto Hahn ile 1939 kazananı Adolf Butenandt, ilerleyen yıllarda madalya ile diplomayı alsa da para ödülünü almamışlardı. Günümüzde varlığını sürdürmeyen ülkeler de dahil olmak üzere toplamda 33 ülkeden ödül kazanan olurken ödülü kazanan kişilerin 77’si Amerika Birleşik Devletleri adına bu başarıya ulaştı. 2021 itibarıyla toplamda 188 kişi bu ödülün sahibi oldu.
Kazananlar[değiştir | kaynağı değiştir]
Yıl | Resim | Kazanan | Milliyeti[a] | Gerekçe | Kaynak |
---|---|---|---|---|---|
1901 | Jacobus Henricus van ‘t Hoff | Hollanda | “çözeltilerdeki kimyasal dinamik ve osmotik basınç kanunlarını keşfinden dolayı” | [3] | |
1902 | Emil Fischer | Alman İmparatorluğu | “şeker ve pürin sentezi üzerine çalışmalarından dolayı” | [4] | |
1903 | Svante Arrhenius | İsveç | “ayrışmanın elektrolitik teorisinden dolayı” | [5] | |
1904 | William Ramsay | Birleşik Krallık | “havadaki soy gaz elementlerini keşfi ve bu elementlerin periyodik tablodaki yerleri konusundaki kararlılığından dolayı” | [6] | |
1905 | Adolf von Baeyer | Alman İmparatorluğu | “organik boyalar ve hidroaromatik bileşikler üzerine yaptığı çalışmalar aracılığıyla organik kimya ve kimya endüstrisinin ilerlemesinden dolayı” | [7] | |
1906 | Henri Moissan | Fransa | “flor elementini araştırması ve ayrıştırması ile kendi adıyla anılan elektrik fırınından dolayı” | [8] | |
1907 | Eduard Buchner | Alman İmparatorluğu | “biyokimyasal araştırmaları ve hücresiz fermentasyonu keşfinden dolayı” | [9] | |
1908 | Ernest Rutherford | Birleşik Krallık Yeni Zelanda |
“elementlerin bozunması ve radyoaktif maddelerin kimyası üzerine araştırmalarından dolayı” | [10] | |
1909 | Wilhelm Ostwald | Alman İmparatorluğu Rus İmparatorluğu |
“kataliz üzerine çalışması ile kimyasal denge yönetiminin temel ilkeleri ve reaksiyon hızları üzerine araştırmalarından dolayı” | [11] | |
1910 | Otto Wallach | Alman İmparatorluğu | “alisiklik bileşikler alanındaki öncü çalışmasıyla, organik kimya ile kimya endüstrisine olan hizmetlerinden dolayı” | [12] | |
1911 | Marie Curie | Fransa Rus İmparatorluğu |
“radyumun izolasyonu ve bu dikkat çekici elementin doğası ve bileşikleri sayesinde, radyum ve polonyum elementlerinin keşfinden dolayı” | [13] | |
1912 | Victor Grignard | Fransa | “Grignard reaktifini keşfinden dolayı” | [14] | |
Paul Sabatier | Fransa | “organik bileşikleri, ince parçalara ayrılmış metallerin varlığında hidrojenasyon yönteminden dolayı” | |||
1913 | Alfred Werner | İsviçre | “özellikle inorganik kimyada olmak üzere, moleküllerdeki atomların bağlanması üzerine çalışmasından dolayı” | [15] | |
1914 | Theodore Richards | ABD | “çok sayıdaki kimyasal elementin atom ağırlıklarının doğru bir şekilde saptanmasından dolayı” | [16] | |
1915 | Richard Willstätter | Alman İmparatorluğu | “özellikle klorofil olmak üzere, bitki pigmentler üzerine araştırmalarından dolayı” | [17] | |
1916 | Ödül verilmedi | ||||
1917 | |||||
1918 | Fritz Haber | Weimar Cumhuriyeti | “elementlerinden amonyak sentezinden dolayı” | [18] | |
1919 | Ödül verilmedi | ||||
1920 | Walther Nernst | Weimar Cumhuriyeti | “termokimya üzerine çalışmasından dolayı | [19] | |
1921 | Frederick Soddy | Birleşik Krallık | “radyoaktif maddelerin kimyasına dair bildiklerimize olan katkıları ve izotopların kökeni ve yapısı üzerine alıştırmalarından dolayı” | [20] | |
1922 | Francis Aston | Birleşik Krallık | “radyoaktif olmayan çok sayıda elementin izotoplarını keşfi ve tam sayı kuralını öne sürmesinden dolayı” | [21] | |
1923 | Fritz Pregl | Avusturya Yugoslavya |
“organik maddelerin mikroanalizi yöntemini keşfinden dolayı” | [22] | |
1924 | Ödül verilmedi | ||||
1925 | Richard Zsigmondy | Weimar Cumhuriyeti Macaristan |
“kolloid çözeltilerin heterojen yapısını göstermesi ve kullandığı yöntemlerden dolayı” | [23] | |
1926 | Theodor Svedberg | İsveç | “çözülme sistemleri üzerine çalışmasından dolayı” | [24] | |
1927 | Heinrich Wieland | Weimar Cumhuriyeti | “safra asitleri ile ilişkili maddelerin bileşimine dair araştırmalarından dolayı” | [25] | |
1928 | Adolf Windaus | Weimar Cumhuriyeti | “sterollerin yapısı ve vitaminlerle olan bağlantıları üzerine yaptığı araştırmasından dolayı” | [26] | |
1929 | Arthur Harden | Birleşik Krallık | “şeker fermantasyonu ve fermante edici enzimleri üzerine araştırmalarından dolayı” | [27] | |
Hans von Euler-Chelpin | İsveç Almanya |
||||
1930 | Hans Fischer | Weimar Cumhuriyeti | “özellikle hemin sentezi olmak üzere, hemin ve klorofilin yapıları üzerine araştırmalarından dolayı” | [28] | |
1931 | Carl Bosch | Weimar Cumhuriyeti | “kimyasal yüksek basınç yöntemleri konusuna dair icatları ve geliştirmelerinden [Haber süreci ile Bergius süreci] dolayı” | [29] | |
Friedrich Bergius | Weimar Cumhuriyeti | ||||
1932 | Irving Langmuir | ABD | “yüzey kimyasında yaptığı keşifler ve araştırmalardan dolayı” | [30] | |
1933 | Ödül verilmedi | ||||
1934 | Harold Urey | ABD | “ağır hidrojeni keşfinden dolayı” | [31] | |
1935 | Frédéric Joliot-Curie | Fransa | “yeni radyoaktif elementleri sentezlemelerinden dolayı” | [32] | |
Irène Joliot-Curie | Fransa | ||||
1936 | Peter Debye | Hollanda | “X ışınları ve elektronların gazlarda kırınımı ile dipol momentleri üzerine incelemeleri aracılığıyla moleküler yapı üzerine çalışmasından dolayı” | [33] | |
1937 | Norman Haworth | Birleşik Krallık | “karbonhidratlar ve C vitamini üzerine araştırmalarından dolayı” | [34] | |
Paul Karrer | İsviçre | “karotenoidler, flavinler ve A ile B2 vitaminleri üzerine araştırmalarından dolayı” | |||
1938 | Richard Kuhn | Nazi Almanyası Avusturya-Macaristan İmparatorluğu |
“karotenoidler ve vitaminler üzerine çalışmasından dolayı” | [35] | |
1939 | Adolf Butenandt | Nazi Almanyası | “cinsiyet hormonları üzerine çalışmasından dolayı” | [36] | |
Lavoslav Ružička | Yugoslavya İsviçre |
“polimetilenler ve yüksek terpenler üzerine çalışmasından dolayı” | |||
1940 | Ödül verilmedi | ||||
1941 | |||||
1942 | |||||
1943 | George de Hevesy | Macaristan | “kimyasal süreçleri inceleme amacıyla izotopları, izleyici olarak kullandığı çalışmasından dolayı” | [37] | |
1944 | Otto Hahn | Nazi Almanyası | “ağır çekirdeklerin fisyonunu keşfinden dolayı” | [38] | |
1945 | Artturi Virtanen | Finlandiya | “özellikle yem korunması yöntemi olmak üzere, tarım ve beslenme kimyası alanındaki araştırma ve keşiflerinden dolayı” | [39] | |
1946 | James Sumner | ABD | “enzimlerin kristallenebilir olduklarını keşfinden dolayı” | [40] | |
John Howard Northrop | ABD | “enzimleri ve virüs proteinlerini saf hâlde elde etmelerinden dolayı” | |||
Wendell Stanley | ABD | ||||
1947 | Robert Robinson | Birleşik Krallık | “özellikle alkaloidler olmak üzere, biyolojik öneme sahip bitki ürünleri üzerine araştırmalarından dolayı” | [41] | |
1948 | Arne Tiselius | İsveç | “özellikle serum proteinlerinin karmaşık yapılarını ilgilendiren keşifleri olmak üzere, elektroforez ve adsorpsiyon analizi üzerine araştırmasından dolayı” | [42] | |
1949 | William Giauque | ABD | “özellikle maddelerin aşırı düşük sıcaklıklardaki davranışları olmak üzere, kimyasal termodinamik alanındaki katkılarından dolayı” | [43] | |
1950 | Otto Diels | Batı Almanya | “dien sentezini keşifleri ve geliştirmelerinden dolayı” | [44] | |
Kurt Alder | Batı Almanya | ||||
1951 | Edwin McMillan | ABD | “uranyum ötesi elementlerin kimyasına dair keşiflerinden dolayı” | [45] | |
Glenn T. Seaborg | ABD | ||||
1952 | Archer Martin | Birleşik Krallık | “ayrıştırma kromatografisini keşiflerinden dolayı” | [46] | |
Richard Synge | Birleşik Krallık | ||||
1953 | Hermann Staudinger | Batı Almanya | “makromoleküler kimya alanındaki keşiflerinden dolayı” | [47] | |
1954 | Linus Pauling | ABD | “kimyasal bağın yapısı üzerine araştırması ve karmaşık maddelerin yapılarının anlaşılması için bu araştırmayı uygulamasından dolayı” | [48] | |
1955 | Vincent du Vigneaud | ABD | “özellikle bir polipeptit hormonun ilk kez sentezlemesi olmak üzere, biyokimyasal açıdan önemli olan sülfür bileşikleri üzerine çalışmasından dolayı” | [49] | |
1956 | Cyril Hinshelwood | Birleşik Krallık | “kimyasal reaksiyonların işleyişi üzerine yaptıkları araştırmalardan dolayı” | [50] | |
Nikolay Semyonov | Sovyetler Birliği | ||||
1957 | Alexander Todd | Birleşik Krallık | “nükleotitler ve nükleotit koenzimleri üzerine çalışmasından dolayı” | [51] | |
1958 | Frederick Sanger | Birleşik Krallık | “proteinlerin, özellikle de insülinin yapısı üzerine çalışmasından dolayı” | [52] | |
1959 | Jaroslav Heyrovský | Çekoslovakya | “polarografik analiz yöntemlerini keşfi ve geliştirmesinden dolayı” | [53] | |
1960 | Willard Libby | ABD | “arkeoloji, jeoloji, jeofizik ve diğer bilim dallarında, yaş belirlemesi için karbon-14‘ü kullandığı yöntemden dolayı” | [54] | |
1961 | Melvin Calvin | ABD | “bitkilerin karbondioksit özümsemesi üzerine araştırmasından dolayı” | [55] | |
1962 | Max Perutz | Birleşik Krallık Avusturya |
“küresel proteinlerin yapıları üzerine çalışmalarından dolayı” | [56] | |
John Kendrew | Birleşik Krallık | ||||
1963 | Karl Ziegler | Batı Almanya | “kimya ve yüksek polimerler teknolojisi alanındaki keşiflerinden dolayı” | [57] | |
Giulio Natta | İtalya | ||||
1964 | Dorothy Hodgkin | Birleşik Krallık | “önemli biyokimyasal maddelerin yapısını X ışını teknikleri ile belirlemesinden dolayı” | [58] | |
1965 | Robert Woodward | ABD | “organik sentez sanatındaki olağanüstü başarılarından dolayı” | [59] | |
1966 | Robert S. Mulliken | ABD | “moleküler orbital yöntemiyle, kimyasal bağlar ve moleküllerin elektronik yapısını konu alan ana çalışmasından dolayı” | [60] | |
1967 | Manfred Eigen | Batı Almanya | “aşırı hızlı kimyasal reaksiyonlarla ilgili çalışmalarından dolayı” | [61] | |
Ronald Norrish | Birleşik Krallık | ||||
George Porter | Birleşik Krallık | ||||
1968 | Lars Onsager | ABD Norveç |
“kendi adını taşıyan çift taraflı bağıntılarını keşfinden dolayı” | [62] | |
1969 | Derek Barton | Birleşik Krallık | “konformasyon kavramının gelişmesi ve kimyada uygulanması konusundaki katkılarından dolayı” | [63] | |
Odd Hassel | Norveç | ||||
1970 | Luis Leloir | Arjantin | “şeker nükleotitleri ile karbonhidrat biyosentezindeki görevlerini keşfinden dolayı” | [64] | |
1971 | Gerhard Herzberg | Kanada Batı Almanya |
“moleküllerin, özellikle de serbest radikallerin, elektronik yapıları ve geometrileri bilgilerine olan katkılarından dolayı” | [65] | |
1972 | Christian Anfinsen | ABD | “ribonükleaz, özellikle de amino asit dizilimi ile biyolojik aktif konformasyonu arasındaki ilişki üzerine çalışmasından dolayı” | [66] | |
Stanford Moore | ABD | “ribonükleaz molekülünün aktif merkezinin, kimyasal yapısıyla katalitik aktivitesi arasındaki bağlantının anlaşılmasına yönelik katkılarından dolayı” | |||
William Stein | ABD | ||||
1973 | Ernst Otto Fischer | Batı Almanya | “organometallerin kimyası üzerine bağımsız olarak gerçekleştirdikleri, sandviç bileşikler olarak adlandırılan öncü çalışmalarından dolayı” | [67] | |
Geoffrey Wilkinson | Birleşik Krallık | ||||
1974 | Paul Flory | ABD | “makromoleküllerin fiziksel kimyası üzerine temel teorik ve deneysel çalışmasından dolayı” | [68] | |
1975 | John Cornforth | Birleşik Krallık Avustralya |
“enzimle katalizlenen reaksiyonların stereokimyası üzerine çalışmasından dolayı” | [69] | |
Vladimir Prelog | İsviçre Yugoslavya |
“organik molekül ve reaksiyonların stereokimyasına dair araştırmasından dolayı” | |||
1976 | William Lipscomb | ABD | “boranların yapısı üzerine yaptığı, kimyasal bağlanmanın sorunlarını aydınlatan çalışmalarından dolayı” | [70] | |
1977 | Ilya Prigogine | Belçika Sovyetler Birliği |
“dengesizlik termodinamiğine, özellikle de dağıtıcı yapılar teorisine olan katkısından dolayı” | [71] | |
1978 | Peter Mitchell | Birleşik Krallık | “kemiozmotik teorinin formülleştirilmesi aracılığıyla, biyolojik enerji aktarımının anlaşılmasına olan katkısından dolayı” | [72] | |
1979 | Herbert Brown | ABD Birleşik Krallık |
“sırasıyla, bor ve fosfor içeren bileşiklerin, önemli organik sentez reaktifleri olarak kullanımlarını geliştirmelerinden dolayı” | [73] | |
Georg Wittig | Batı Almanya | ||||
1980 | Paul Berg | ABD | “özellikle rekombinant DNA olmak üzere, nükleik asitlerin biyokimyası üzerine temel çalışmalarından dolayı” | [74] | |
Walter Gilbert | ABD | “nükleik asitlerdeki baz dizilimlerinin belirlenmesiyle ilgili katkılarından dolayı” | |||
Frederick Sanger | Birleşik Krallık | ||||
1981 | Kenichi Fukui | Japonya | “bağımsız olarak geliştirdikleri, kimyasal reaksiyonların davranışını ilgilendiren teorilerinden dolayı” | [75] | |
Roald Hoffmann | ABD Polonya |
||||
1982 | Aaron Klug | Birleşik Krallık | “kristalografik elektron mikroskopisini geliştirmesi ve biyolojik önemi olan nükleik asit-protein komplekslerinin yapılarını açıklamasından dolayı” | [76] | |
1983 | Henry Taube | ABD Kanada |
“özellikle metal bileşiklerinde olmak üzere, elektron aktarımı reaksiyonlarının işleyişi üzerine çalışmasından dolayı” | [77] | |
1984 | Bruce Merrifield | ABD | “katı bir matriste kimyasal senteze yönelik bir yöntem geliştirmesinden dolayı” | [78] | |
1985 | Herbert A. Hauptman | ABD | “kristal yapılarının belirlenmesine yönelik doğrudan yöntemlerin geliştirilmesindeki olağanüstü başarılarından dolayı” | [79] | |
Jerome Karle | ABD | ||||
1986 | Dudley Herschbach | ABD | “temel kimyasal süreçlerin dinamikleriyle ilgili katkılarından dolayı” | [80] | |
Yuan T. Lee | ABD Tayvan |
||||
John Polanyi | Kanada Macaristan |
||||
1987 | Donald Cram | ABD | “yapıya özgü etkileşimi yüksek seçicilik gösteren moleküller geliştirmeleri ve kullanmalarından dolayı” | [81] | |
Jean-Marie Lehn | Fransa | ||||
Charles Pedersen | ABD | ||||
1988 | Johann Deisenhofer | Batı Almanya | “bir fotosentetik reaksiyon merkezinin üç boyutlu yapısını belirlemelerinden dolayı” | [82] | |
Robert Huber | Batı Almanya | ||||
Hartmut Michel | Batı Almanya | ||||
1989 | Sidney Altman | ABD Kanada |
“RNA‘nın katalitik özelliklerini keşiflerinden dolayı” | [83] | |
Thomas Cech | ABD | ||||
1990 | Elias James Corey | ABD | “organik sentez teorisi ve metodolojisini geliştirmesinden dolayı” | [84] | |
1991 | Richard Ernst | İsviçre | “yüksek çözünürlüklü nükleer manyetik rezonans (NMR) spektroskopsi metodolojisinin geliştirilmesine olan katkılarından dolayı” | [85] | |
1992 | Rudolph Marcus | ABD Kanada |
“kimyasal sistemlerde elektron aktarımı reaksiyonları teorisine olan katkılarından dolayı” | [86] | |
1993 | Kary Mullis | ABD | “DNA tabanlı kimya üzerine yöntemlerin geliştirilmesine olan katkıları ile […] polimeraz zincir reaksiyonu (PCR) yöntemini icadından dolayı” | [87] | |
Michael Smith | Kanada | “DNA tabanlı kimya üzerine yöntemlerin geliştirilmesine olan katkıları ile […] oligonükleotit tabanlı, alan hedefli mutajenezin oluşturulması ve protein çalışmaları için geliştirilmesine olan temel katkılarından dolayı” | |||
1994 | George Olah | ABD Macaristan |
“karbokatyon kimyasına katkılarından dolayı” | [88] | |
1995 | Paul Crutzen | Hollanda | “atmosfer kimyası, özellikle ozon incelmesi ve oluşumuyla ilgili çalışmalarından dolayı” | [89] | |
Mario Molina | Meksika | ||||
Sherwood Rowland | ABD | ||||
1996 | Robert Curl | ABD | “fullerenleri keşiflerinden dolayı” | [90] | |
Harry Kroto | Birleşik Krallık | ||||
Richard Smalley | ABD | ||||
1997 | Paul D. Boyer | ABD | “adenozin trifosfat (ATP) sentezini sağlayan enzim mekanizmasını aydınlatmalarından dolayı” | [91] | |
John E. Walker | Birleşik Krallık | ||||
Jens Skou | Danimarka | “ilk iyon taşıyıcı enzimin, Na+, K+ -ATPazın keşfinden dolayı” | |||
1998 | Walter Kohn | ABD Avusturya |
“yoğunluk fonksiyonları teorisini geliştirmesinden dolayı” | [92] | |
John Pople | Birleşik Krallık | “kuantum kimyasında sayısal yöntemler geliştirmesinden dolayı” | |||
1999 | Ahmed Zewail | ABD Mısır |
“femtosaniye spektroskopisi kullanarak kimyasal reaksiyonların geçiş durumları üzerine çalışmalarından dolayı” | [93] | |
2000 | Alan Heeger | ABD | “iletken polimerleri keşifleri ve geliştirmelerinden dolayı” | [94] | |
Alan MacDiarmid | ABD Yeni Zelanda |
||||
Hideki Shirakawa | Japonya | ||||
2001 | William Knowles | ABD | “kiral olarak katalizlenen hidrojenasyon reaksiyonları üzerine çalışmalarından dolayı” | [95] | |
Ryōji Noyori | Japonya | ||||
Barry Sharpless | ABD | “kiral olarak katalizlenen oksidasyon reaksiyonları üzerine çalışmasından dolayı” | |||
2002 | John Fenn | ABD | “biyolojik makromoleküllerin tanımlanması ve yapılarının analizi için yöntemler ile […] biyolojik makromoleküllerin kütle spektrometrisi analizleri için yumuşak desorpsiyon iyonizasyon yöntemlerini geliştirmelerinden dolayı” | [96] | |
Koichi Tanaka | Japonya | ||||
Kurt Wüthrich | İsviçre | “biyolojik makromoleküllerin tanımlanması ve yapılarının analizi için yöntemler ile […] çözelti hâlindeki biyolojik makromoleküllerin üç boyutlu yapılarının belirlenmesi için nükleer manyetik rezonans spektroskopisini geliştirmesinden dolayı” | |||
2003 | Peter Agre | ABD | “hücre zarlarındaki kanallar ile […] su kanallarını keşfinden dolayı” | [97] | |
Roderick MacKinnon | ABD | “hücre zarlarındaki kanallar ile […] iyon kanallarının yapıları ve mekanikleri üzerine çalışmalarından dolayı” | |||
2004 | Aaron Ciechanover | İsrail | “ubikuitin aracılı protein yıkımının keşfinden dolayı” | [98] | |
Avram Hershko | İsrail Macaristan |
||||
Irwin Rose | ABD | ||||
2005 | Yves Chauvin | Fransa | “organik sentezde metatez yöntemini geliştirmelerinden dolayı” | [99] | |
Robert Grubbs | ABD | ||||
Richard Schrock | ABD | ||||
2006 | Roger Kornberg | ABD | “ökaryotik transkripsiyonun moleküler temelleri üzerine çalışmalarından dolayı” | [100] | |
2007 | Gerhard Ertl | Almanya | “katı yüzeylerdeki kimyasal süreçler üzerine çalışmalarından dolayı” | [101] | |
2008 | Osamu Shimomura | Japonya | “yeşil floresan proteini (GFP) keşifleri ve geliştirmelerinden dolayı” | [102] | |
Martin Chalfie | ABD | ||||
Roger Tsien | ABD | ||||
2009 | Venkatraman Ramakrishnan | ABD Birleşik Krallık Hindistan |
“ribozomun yapısı ve işlevi üzerine çalışmalarından dolayı” | [103] | |
Thomas A. Steitz | ABD | ||||
Ada Yonath | İsrail | ||||
2010 | Richard Heck | ABD | “organik sentezdeki paladyum katalizeli çapraz bağlantıları keşiflerinden dolayı” | [104] | |
Ei-ichi Negishi | Japonya | ||||
Akira Suzuki | Japonya | ||||
2011 | Dan Şehtman | İsrail | “kuazi kristalleri keşfinden dolayı” | [105] | |
2012 | Robert Lefkowitz | ABD | “G proteini kenetli reseptörler üzerine çalışmalarından dolayı” | [106] | |
Brian Kobilka | ABD | ||||
2013 | Martin Karplus | ABD Avusturya |
“karmaşık kimyasal sistemler için çok ölçekli modelleri geliştirilmesinden dolayı” | [107] | |
Michael Levitt | ABD Birleşik Krallık İsrail |
||||
Arieh Warshel | ABD İsrail |
||||
2014 | Eric Betzig | ABD | “süper çözünürlüklü floresan mikroskopisini geliştirmelerinden dolayı” | [108] | |
Stefan Hell | Almanya Romanya |
||||
William Moerner | ABD | ||||
2015 | Tomas Lindahl | Birleşik Krallık İsveç |
“DNA onarımının mekanik çalışmalarından dolayı” | [109] | |
Paul Modrich | ABD | ||||
Aziz Sancar | ABD Türkiye |
||||
2016 | Jean-Pierre Sauvage | Fransa | “moleküler makinelerin tasarımı ve sentezinden dolayı” | [110] | |
Fraser Stoddart | ABD Birleşik Krallık |
||||
Bernard L. Feringa | Hollanda | ||||
2017 | Jacques Dubochet | İsviçre | “çözeltideki biyomoleküllerin yüksek çözünürlüklü yapı tayini için Kriyo-elektron mikroskobunu geliştirmelerinden dolayı” | [111] | |
Joachim Frank | Almanya ABD |
||||
Richard Henderson | Birleşik Krallık | ||||
2018 | Frances Arnold | ABD | “enzimlerin yönlendirilmiş evriminden dolayı” | [112] | |
George Smith | ABD | “peptitler ve antikorların faj gösterimlerinden dolayı” | |||
Gregory Winter | Birleşik Krallık | ||||
2019 | John Goodenough | ABD | “lityum iyon pillerini geliştirmelerinden dolayı” | [113] | |
Stanley Whittingham | ABD Birleşik Krallık |
||||
Akira Yoshino | Japonya | ||||
2020 | Emmanuelle Charpentier | Fransa | “genom düzenleme için bir yöntem geliştirmelerinden dolayı” | [114] | |
Jennifer Doudna | ABD | ||||
2021 | David MacMillan | Birleşik Krallık | “asimetrik organokatalizin geliştirilmesinden dolayı” | [115] | |
Benjamin List | Almanya | ||||
2022 | Carolyn R. Bertozzi | ABD | “click kimyasının ve biyoortogonal kimyanın geliştirilmesinden dolayı” | [116] | |
Morten Meldal | Danimarka | ||||
Barry Sharpless | ABD | ||||
2023 | Moungi G. Bawendi (b. 1961) | ABD Fransa Tunus |
“Kuantum noktalarının keşfi ve sentezi için” | [117] | |
Louis E. Brus (b. 1943) | ABD | ||||
Alexey Ekimov (b. 1945) | Rusya |
Ülkeye göre kazananlar[değiştir | kaynağı değiştir]
Ülke[b] | Kazanma sayısı |
---|---|
ABD | 79 |
Birleşik Krallık | 35 |
Almanya | 15 |
Fransa | 11 |
Batı Almanya | 9 |
Japonya | 8 |
İsviçre | 7 |
Almanya | 6 |
Kanada | 6 |
İsrail | 6 |
Macaristan | 5 |
İsveç | 5 |
Avusturya | 4 |
Hollanda | 4 |
Almanya | 3 |
Yugoslavya | 3 |
Rus İmparatorluğu | 2 |
Norveç | 2 |
Sovyetler Birliği | 2 |
Yeni Zelanda | 2 |
Avusturya-Macaristan İmparatorluğu | 1 |
Finlandiya | 1 |
Çekoslovakya | 1 |
İtalya | 1 |
Arjantin | 1 |
Avustralya | 1 |
Belçika | 1 |
Polonya | 1 |
Tayvan | 1 |
Meksika | 1 |
Danimarka | 1 |
Mısır | 1 |
Hindistan | 1 |
Romanya | 1 |
Türkiye | 1 |
Rusya | 1 |
Tunus | 1 |
Kaynak :https://tr.wikipedia.org/wiki/Nobel_Kimya_%C3%96d%C3%BCl%C3%BC_sahipleri_listesi