Pieter Zeeman, 25 Mayıs 1865 tarihinde, yerel din adamı Catharinus Forandinus Zeeman ve eşi Wilhelmina Worst’un oğlu olarak Hollanda’nın Zeeland kentinde bulunan Schouwen adasında küçük bir köy olan Zonnemaire’de dünyaya geldi. Ortaokul eğitimini adanın ana kenti olan Zierikzee’de bitirdikten sonra iki yıl boyunca, üniversiteye giriş için yeterli bir bilgiye ihtiyaç duyulan klasik dil eğitimi almak amacıyla Delft’e gitti.
Zeeman 1885’de Leyden Üniversitesi’ne girdi ve daha sonra Kamerlingh Onnes (mekanik) ve Lorentz’in (deneysel fizik) öğrencisi oldu: ikincisi daha sonra Nobel Ödülü’nü onunla paylaşacaktı. Erken bir ödül, Lorentz’e asistan olarak atandığında 1890’da geldi ve onun gelecekteki büyük işinin önemli bir temelini oluşturan Kerr etkisi çalışmasını içeren kapsamlı bir araştırma programına katılmasını sağladı. Doktor unvanını 1893 yılında edindikten sonra, bir dönem boyunca E. Cohn başkanlığında çalışmalarını sürdürdüğü Strasburg’daki F. Kohlrausch enstitüsüne gitti. 1894’te Leyden’a döndü ve 1895’ten 1897’ye kadar “privaat-docent” (okul dışında ders veren kişi) oldu.
Spektral çizgilerin manyetik bölünmesinin keşfedilmesinin ardından 1897’de Amsterdam Üniversitesi’nde okutmanlık için çağırıldı; 1900 yılında Extraordinary Profesör olarak atandı. 1908’de Van der Waals (1910’da Nobel Fizik Ödülü), 70 yaşında emekliye ayrıldı ve Zeeman, hem onun varisi hem de Fizik Laboratuarı Direktörü olarak seçildi. 1923 yılında, kendisi için özel olarak yeni bir laboratuvar inşa edildi. Enstitü şimdi Amsterdam Üniversitesi Zeeman Laboratuarı olarak biliniyor. Birçok dünyaca ünlü bilim adamı orada Zeeman’ı ziyaret etmiş veya bir süre kendisiyle birlikte çalışmıştır. 35 yıl boyunca bu görevde çalıştı, 1935’te emeklilik yaşı nedeniyle istifa etmek zorunda kaldı. Başarılı bir öğretmendi ve nazik tavrı öğrencileri tarafından çok sevildi.
Zeeman Building/University of Warwick
Zeeman’ın temel araştırma konusu her zaman optik olaylarla ilgilidir. İlk röportajı olan Mesures relatives du phénomène de Kerr, 1892’de yazılmış ve Haarlem’deki Hollanda Bilimler Cemiyeti altın madalyasıyla ödüllendirilmiştir; doktora tezi de aynı konuyu ele alıyordu. Strazburg’da sıvılarda elektrik dalgalarının yayılımını ve emilimini inceledi. Bununla birlikte, başlıca çalışması, 1896 yazında başladığı Kerr efektiyle ilgili incelemenin devamı olan manyetizmanın ışık radyasyonunun doğası üzerindeki etkisinin araştırılmasıydı. Nobel ödülüne layık görülen “Zeeman Etkisi” keşfi, Amsterdam’daki Kraliyet Bilimler Akademisi’ne bildirildi.
Keşfin önemi, tek vuruşluk bir olguda, parlaklık tarafından yayılan ışığın polarizasyon durumuyla ilgili Lorentz’in teorik sonuçlarını doğrulamasının yanı sıra, hem salınım yapan parçacıkların negatif doğasını da göstermesiyle hem de onların yük ve kütlelerinin beklenmedik derecede yüksek oranı (e/m) ile değerlendirilebilir. Böylece, ertesi yıl katot ışınları formunda serbest elektronların varlığının keşfi J.J. Thomson tarafından kurulduğunda, elektronların ve salınım yapan ışık parçacıklarının kimliği, negatif doğadan ve parçacıkların e / m oranından kurulabilir.
Zeeman ikinci görüşmesinde daha önce şu görüşlerini dile getirdi: Güneşin yüzeyinde güçlü manyetik alanların kabul edilmiş varlığı doğrulanabilir, çünkü bunlar gök cisimden türetilen spektral çizgileri değiştirmelidir. (Fiziksel kavramları, göksel olgu alanına genişletmek Zeeman’a özgüdür.) Bir mektupta (1908) astronom G.E. Mount Wilson Gözlemevi Direktörü Hale, bu görüşü, güneş vortekslerinde spektral çizgilerin gerçekten manyetik alanlardan etkilendiğini gösteren fotoğraflar vasıtasıyla doğruladı. Polarizasyon yönleri ile manyetik alanlar arasındaki olası etkileşim ile ilgili teorik tahmin bile daha sonra Hale tarafından teyit edildi.
Zeeman’ın spektral çizgilerin manyetik bölme alanı dışındaki faaliyetleri ile ilgili olarak, önce optikte ve kanal ışınlarında Doppler etkisi üzerine yapılan çalışmadan bahsedilmelidir (laboratuvar testleri). İkinci bir çalışma alanı, hareketli ortamdaki ışığın yayılımı üzerine (Lorentz teriminin Fresnel sürüklenme katsayısında varlığının gerekçelendirilmesi) idi. Diğer araştırmalar, spektral çizgilerin aşırı ince yapısında çekirdeğin manyetik momentinin etkisine giren araştırmalardı.
Zeeman, Göttingen, Oxford, Philadelphia, Strasbourg, Liège, Ghent, Glasgow, Brüksel ve Paris Üniversitelerinin Fahri Doktoru oldu. Ayrıca Académie des Sciences Paris’teki Associé Etranger de dahil olmak üzere çok sayıda bilinen akademinin üyesi ya da onursal üyesiydi. Ayrıca, Paris’teki Poids Et Masures Komisyonu’na üye ve başkanlık yapmıştır. 1898’de Amsterdam Kraliyet Bilimler Akademisi üyeliğine atandı ve 1912-1920 yılları arasında Matematik-Fizik Bölümü Sekreteri olarak görev yaptı. Diğer saygınlıkları arasında Londra Kraliyet Cemiyeti’nin Rumford Madalyası, Paris Academie des Sciences’ın Prix Wilde’ı, Viyana Akademie der Wissenschaften’in Baumgartner-Preis’i, İtalyan Bilimler Topluluğu’nun Matteucci Madalyası, Philadelphia Franklin Enstitüsü Franklin Madalyası, Ulusal Bilimler Akademisi Washington Henry Draper Madalyası yer alır. Bunlara ek olarak, the Order of Orange-Nassau’nun şövalyesi ve the Order of the Netherlands Lion’nın komutanı oldu.
Çalışma alanının dışında Zeeman, edebiyat ve sahne alanına çok ilgi gösterdi.
Zeeman, 1895 yılında Johanna Elisabeth Lebret ile evlendi; bir oğlu ve üç kızı oldu. Profesörlüğünün son yılında sağlığı bozuldu. Kısa bir hastalıktan sonra 9 Ekim 1943’te öldü.
Referans:
Pieter Zeeman – Biographical. (2017). Nobelprize.org. Retrieved from https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/1902/zeeman-bio.html
Ana Görsel Kaynak: http://www.thefamouspeople.com/profiles/pieter-zeeman-5071.php
The photo of Zeeman Building: http://homepages.warwick.ac.uk/staff/J.E.Sprittles/contact.html
